Vaak krijgen we de vraag wat het verschil is tussen verschillende diagnoses ASS, ADHD, hoogsensitiviteit in relatie tot problemen binnen de zintuigelijke prikkelverwerking.
Hieronder volgt de uitleg over de verschillen tussen hoogsensitiviteit, autisme, AD(H)D en een sensorische informatieverwerkingsprobleem.
Wellicht vind je in dit artikel antwoord op je vraag. Echter, de visie van kinderpikkeltherapie is om kinderen juist niet in hokjes te plaatsen en te kijken naar wat een kind nodig heeft om blij en gelukkig te zijn, zodat ze zichzelf kunnen zijn en daarbij optimaal tot handelen of leren kunnen komen.
Hoogsensitief of een sensorisch informatieverwerkingsprobleem
Hoogsensitieve kinderen verwerken prikkels dieper dan niet sensitieve kinderen. Hoogsensitiviteit kenmerkt zich doordat kinderen dieper nadenken, beschikken over een goede intuïtie, emotioneel begaafd zijn, emoties en sferen goed kunnen aanvoelen en gevoeliger zijn voor geluiden, licht, waardoor kans op overprikkeling in het dagelijks leven kan ontstaan.
Echter is er bij hoogsensitiviteit geen sprake van overgevoeligheid voor prikkels en geeft daarom geen echte (leer)problemen of onvermogen om te functioneren in het dagelijks leven en is daarom geen diagnose.
Wanneer binnengekomen zintuigelijke prikkels leidt tot problematiek in het functioneren in het dagelijks leven, (bijv. spraak/taalproblemen, motorische problemen, gedragsproblemen, eet/drinkproblemen enz.) spreken we eerder van een sensorische informatieverwerkingsprobleem
(Een SI-probleem is momenteel alleen erkend onder de diagnose autisme, echter ben ik van mening dat kinderen zonder autisme, wel degelijk een SI-probleem kunnen hebben). Lees meer over sensorische informatieverwerking.
Hoogsensitief versus autisme
Kinderen met autisme hebben minder interesse in de ander en zijn daardoor minder empatisch ingesteld (theorie of mind). Hoogsensitieve kinderen zijn eerder empatisch begaafd en snappen emoties van hunzelf en anderen goed. Hebben oog voor de minderen in onze samenleving en kunnen door hun gevoeligheid en inlevingsvermogen emoties van anderen aanvoelen en “lezen”.
Bij autisme kunnen kinderen doorgaans niet tegen veranderingen. Hoogsensitieve kinderen kunnen niet tegen veranderingen, maar zijn wel goed bij te sturen, wanneer er een verandering optreedt. Hij/zij leert in de toekomst steeds gemakkelijker om te gaan met veranderingen.
Hoogsensitief versus ADHD
Bij ADHD spelen aandacht, concentratieproblemen en impulsiviteit over het algemeen een rol. Hoogsensitieve kinderen zijn doorgaans niet impulsief, zullen eerst denken alvorens te handelen. Tenzij overprikkeld…
Kinderen met ADHD zijn zich minder bewust van hun eigen handelen en kunnen eigen handelen doorgaans moeilijk op eigen initiatief bijstellen. Hooggevoelige kinderen zijn juist heel bewust van hun handelen en kunnen na correctie, eigen handelen bijstellen.
Aandacht en concentratieproblematiek en beweeglijkheid, zijn bij hooggevoelige kinderen alléén aanwezig bij overprikkeling. Dit kan overstemmen zijn bijv: “zolang ik maar lawaai maak en hard praat, hoef ik de geluiden van mijn omgeving niet te horen, die nog veel vervelender zijn“.
Tevens kan een hooggevoelig kind prikkelzoekend gedrag laten zien, om binnengekomen prikkels te dempen. Schommelen en heen en weer wiebelen, kauwen op pennen zorgen bijvoorbeeld voor een rustgevende werking.
Helaas ontstaat hier soms de verwarring met ADHD of ondergevoeligheid, terwijl hooggevoeligheid aan de basis van de lichamelijke onrust ligt.
Ik heb van sommige ouders begrepen dat hun kind naast ADHD of ASS, volgens hen, ook het eigenschap hoogsensitiviteit bezat. Dit was volgens hen bijv. de reden waarom hun kind niet in een diagnostisch hokje paste. Dit kan ik mij overigens goed voorstellen.
Waarom hebben niet alle hoogsensitieve kinderen een SI-probleem
Het hebben van een sensorisch informatieverwerkingsprobleem staat los van hoogsensitief zijn. Wel hebben hoogsensitieve kinderen meer “last” van prikkels die bij hen dieper verwerkt worden en daardoor intenser binnenkomen. Er kan hierdoor overprikkeling ontstaan, waardoor een kind dat hoogsensitief is, toch overgevoelig voor prikkels raakt.
In welke mate overprikkeling voorkomt bij uw hoogsensitief kind, is afhankelijk van of en hoe binnengekomen prikkels en het daarop volgende stressniveau gereguleerd wordt.
Het ene kind is eenmaal meer belastbaar dan het andere. Bij hoogsensitieve kinderen zorgen erkenning, voldoende rustmomenten en een goede plek in de klas meestal al voor een verminderde kans op overprikkeling.
Het nut van hokjes en diagnoses
Soms is het voor ouders fijn en nuttig om een diagnose te krijgen, zodat op deze manier bijv. extra (vergoede) hulp kunnen krijgen. Tevens zorgt een diagnose soms voor (h)erkenning en rust.
Er zijn een heleboel kinderen die niet in een hokje passen. Immers elk kind is uniek. Dit betekent dat hooggevoelige kinderen of kinderen met problemen binnen de sensorische informatieverwerking soms op heel verschillende wijze, geholpen moeten worden.
Conclusie
Hooggevoelig, ASS, ADHD, SI-problematiek. Uiteindelijk hebben deze kinderen met of zonder diagnose, allemaal iets gemeen. Prikkels worden anders verwerkt!
Vanuit de visie van kinderprikkeltherapie is het belangrijk, te weten, op welke zintuiggebieden een kind hoog-, over- of ondergevoelig is en dit te linken aan het stressniveau en lichaamsbesef.
Vervolgens deze aspecten in relatie te zien tot ontwikkelingsgebieden die een kind tot zichzelf en dus uniek maakt. Vanuit dit perspectief kan dan passende hulp geboden worden.
Uiteindelijk maakt het eigenlijk niet uit in welk hokje een kindje past. Belangrijker is hoe een kindje te helpen met zijn/ haar prikkelprobleem of hoogsensitiviteit.
Bronnen:
Owen e.all (2013): Abnormal White Matter Microstructure In Children with SPD.
Chang (2016) :White Matter Microstructure is Associated with Auditory and Tactile Processing in Children with and without Sensory Processing Disorder.
Jong, B.D.H. de (2010). Temperament of stoornis: Hoogsensitiviteit in relatie tot AD(H)D en PDD-NOS. Master scriptie Universiteit van Tilburg.
Websites:
www.nssi.nl
www.ademklank.nl
